مقدمه:

 

پاپیلوماویروس یا همان Human papillomavirus (HPV) یک DNA‌ ویروس دو رشته‌ای و متعلق به خانواده پاپیلوما ویریده است و یکی از مهمترین عوامل بیماری‌های منتقل شونده از راه جنسی و عامل بیماری زگیل‌ بشمار می‌رود. دسته‌ای از این زگیل‌ها ارتباطی با رابطه جنسی ندارند و می‌توانند مانند زگیل‌های دست و پا یا در نواحی تناسلی بروز یابند که منجر به انتقال جنسی آن می گردد (البته در افرادی که از نظر فعالیت جنسی دارای روابط خارج از چهارچوب فعال دارند). این ویروس دارای تنوع ژنتیکی گسترده‌ای است و حدوداً ۱۵۰ ژنوتیپ از آن شناسایی گردیده است.

 

برخی از ژنوتیپ‌های آن می‌توانند سبب بیماری سرطان دهانه رحم گردند، که این ژنوتیپ ها را پرخطر یا High risk و برخی دیگر که منجر به بیماری سرطان دهانه رحم نمی گردند را Low Risk‌ می‌نامند.

 

اکثر مبتلایان بدون علایم بالینی بوده و درصد بالایی بصورت خودبخود توسط سیستم ایمنی بدن، پاکسازی می‌گردد. مهمترین ژنوتیپ‌های High risk شامل دو ژنوتیپ ۱۶ و ۱۸ بوده که عمدتاً با بروز سرطان در ناحیه تناسلی در ارتباط است البته منجر به زگیل های تناسلی هم می‌گردند و دو ژنوتیپ ۶ و ۱۱ مهمترین ژنوتیپ های Low Risk‌ ‌هستند که منجر به بروز ضایعات زگیلی در نقاط مختلف بدن و نواحی تناسلی در هر دو جنس می‌گردد.

پیشگیری:

مانند اکثر بیماری‌های عفونی و بخصوص ویروسی پیشگیری بسیار سودمندتر از درمان است و برای این منظور خوشبختانه چندین تیپ واکسن در دنیا موجود می‌باشد:

• Ceravrix یک واکسن دی والان یا واکسن دو ظرفیتی (2vHPV) است که علیه دو ژنوتیپ پرخطر ۱۶ و ۱۸ ایجاد مصونیت می‌نماید.
• واکسن گارداسیل چهار ظرفیتی یا  تتراوالان (4vHPV) Gardasil که علیه ۴ ژنوتیپ ۶و ۱۱و ۱۶و ۱۸ ایمنی ایجاد می‌کند.
• واکسن گارداسیل نه ظرفیتی، Gardasil 9 واکسن اصطلاحاً (9vHPV) 9-valent است که علیه ۹ ژنوتیپ 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 مصونیت ایجاد می‌نماید.

دو تیپ ۱۶ و ۱۸ حدودا در ۶۶% تمامی سرطان های دهانه رحم شناسایی شده اند و دو تیپ ۶ و ۱۱ در بالای ۹۰٪ موارد زگیل‌های تناسلی تشخیص داده شده اند.

نکته: واکسن برای زنان باردار توصیه نمی‌گردد.

تجویز واکسن می تواند بدون در نظر گرفتن سابقه بیماری زگیل تناسلی و یا نتیجه های تست  HPV‌و آزمایش پاپ اسمیر تجویز گردد.

گفته می شود بهتر است بچه ها در سنین زیر ۱۹ سال واکسینه گردند.

ملاحضات تشخیصی:

رو‌ش‌های مختلف تشخیصی HPV‌ جهت تشخیص ژنوتیپ‌های مختلف بخصوص جهت بررسی حضور یا عدم حضور ژنوتیپ‌های پرخطر و همچنین در پیگیری شرایط درمانی و یا در بانوانی گه آزمایش‌های سیتولوژی و هیستولوژی غیرمعمول دارند بکار می‌رود.

نکته های مهم که مبتلایان به عفونت HPV‌ باید بدانند:

• عفونت‌های ناحیه تناسلی شایع است. خیلی از افراد که از نظر جنسی فعال هستند ممکن است مبتلا شوند اما علایم بالینی را مشاهده ننمایند.
• الزاماً داشتن عفونت HPV‌به این دلیل نیست که شخص دارای یک رابطه جنسی غیر معمول خود می‌باشد.
• خیلی از عفونت‌های HPV‌ بصورت خودبخودی پاکسازی می‌گردد.
• زگیل‌های تناسلی یا دیگر عفونت های ناحیه تناسلی درصورت مزمن شدن ممکن است سبب بروز سرطان در نواحی مختلف دستگاه تناسلی گردند.
• مشاوره ترک دخانیات بدلیل یک عامل موثر در بروز سرطان و کمک در پیشرفت آن یک مسیله مهم تلقی گردد.
• ژنوتیپ های عامل بروز زگیل متفاوت از آن هایی هستند که مسبب بروز سرطان هستند.
• زنان باردار آلوده که دستگاه تناسلی آلوده دارند ممکن است عفونت را به نوزاد خود منتقل نمایند. در تماس‌های مختلف جنسی مردان و زنان به روش‌های مختلف درصورتیکه ناحیه تناسلی آلوده باشد و تماس محافظت نشده باشد، احتمال انتقال وجود داشته باشد.
• خود ابتلا به HPV‌ باردار شدن یا ادامه بارداری را برای زن دشوار نمی‌کند، بلکه روش‌های جراحی که جهت درمان در نظر گرفته می‌شود، این پروسه را دشوار می‌نماید.
• استفاده از لوازم محافظتی نظیر کاندوم شانس ابتلا را کاهش می‌دهد. اما بخش‌هایی که توسط کاندوم پوشش داده نمی‌شود هنوز شانس ابتلا را داشته پس کاندوم محافظت ۱۰۰٪ را ارایه نمی‌دهد.

روش‌های تشخیصی:

از روش‌های تشخیصی میتوان به روش‌ انجام آزمایش پاپ اسمیر اشاره کرد که حین معاینه فیزیکی نمونه برداری  از دهانه رحم توسط پزشک صورت می‌گیرد، که البته دارای محدویت هایی نظیر تفسیر متفاوت لام توسط متخصصین و یا در صورتیکه ژنوم ویروس در کروموزوم میزبان اینتگره شود و تولید پروتئین‌های ویروس متوقف گردد، رنگ آمیزی ممکن است با موفقیت صورت نگیرد.

روش ملکولی PCR Real Time که با کمک پرایمر پروب‌های اختصاصی صورت می‌گیرد و یا روش‌های دیگر نظیر ibolipa‌ که با کمک پروب‌های اختصاصی روی نوارهای سلولزی صورت می‌گیرد. این روش ها بدلیل اختصاصیت و ذات آزمایش هم از صحت دقیقی در نتیجه تست‌ها برخوردار است هم می‌توان به پزشک و بیمار بخصوص همکاران متخصص زنان اعلام نمود که بیمارشان با چه ژنوتیپ‌هایی الوده شده است که روند درمان مناسب را پیش بگیرند یا برای بررسی نتیجه بخش بودن درمانشان آزمایش را هر چند ماه یکبار تکرار نمایند.

قابل ذکر است که در آزمایشگاه تشخیص طبی و تخصصی پیوند، پنل تشخیصی اچ پی وی به روش ملکولی و همچنین تست Pap Smear انجام می‌شود.